NÉT ĐẶC SẮC CỦA TÁC PHẨM: XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NỀN ĐỐI NGOẠI, NGOẠI GIAO VIỆT NAM TOÀN DIỆN, HIỆN ĐẠI, MANG ĐẬM BẢN SẮC “CÂY TRE VIỆT NAM” CỦA CỐ TỔNG BÍ THƯ NGUYỂN PHÚ TRỌNG

01:11 31/08/2024

Nội dung của tác phẩm là sự chắt lọc, đúc kết từ nghiên cứu lý luận sâu sắc và hoạt động thực tiễn cách mạng phong phú của đồng chí Cố Tổng Bí thư; góp phần phát triển tư duy lý luận của Đảng ta về đối ngoại và hội nhập quốc tế, gồm có 03 phần chính như sau:

- Phần thứ nhất: Vai trò quan trọng và đóng góp to lớn của công tác đối ngoại trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Phần thứ hai: Đối ngoại Việt Nam vì độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

- Phần thứ ba: Dấu ấn ngoại giao.

Theo tác phẩm trong bài phát biểu tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc vào ngày 14/12/2021, Cố Tổng Bí thư đã khái quát và nhận định: “Chúng ta đã xây dựng nên trường phái đối ngoại và ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh. Đây là trường phái riêng”, và đồng chí đã ví ngoại giao Việt Nam là “Ngoại giao cây tre”: “Thân gầy guộc, lá mong manh mà sao nên luỹ nên thành tre ơi”. Hình tượng đẹp của cây tre luôn gắn bó với con người, làng quê cũng như gắn chặt với truyền thống dân tộc, đặc biệt là bản sắc nền ngoại giao Việt Nam, nền ngoại giao Hồ Chí Minh.

Nội hàm của trường phái “Ngoại giao cây tre Việt Nam” mà Cố Tổng Bí thư nói đến đó là:

(1) Mềm mại, khôn khéo, nhưng rất kiên cường, quyết liệt;

(2) Linh hoạt, sáng tạo nhưng rất bản lĩnh, kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của Nhân dân.

(3) Đoàn kết, nhân ái, nhưng kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc.

(4) Biết nhu, biết cương; biết thời, biết thế; biết mình, biết người; biết tiến, biết thoái, “tuỳ cơ ứng biến”, “lạt mềm buộc chặt”.

Tác giả đã phân tích “Ngoại giao cây tre”: Cây tre Việt Nam gốc vững chắc, cành uyển chuyển, mềm dẻo nhưng rất kiên cường. Không có cơn gió nào quật ngã được. Điều này nói lên nền ngoại giao thấm đượm tâm hồn cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam, đó là: mềm mại, khôn khéo nhưng rất kiên cường, quyết liệt; linh hoạt sáng tạo nhưng rất bản lĩnh, kiên định can trường trước mọi thử thách khó khăn vì độc lập dân tộc, vì tự do hạnh phúc của nhân dân.

Nét đặc sắc khi lấy cây tre làm biểu tượng cho trường phái ngoại giao Việt Nam được thể hiện:

Một là, luận về gốc tre: Ngoại giao phải có gốc, với hàm ý ngành ngoại giao trong suốt 76 năm qua đã hình thành và phát triển không chỉ kế thừa truyền thống của nhiều thế hệ cha anh đi trước mà phía sau đó là cả thành tựu của đất nước, dân tộc. “Đây là nền ngoại giao đầy hào khí, giàu tính nhân văn, hòa hiếu, trọng lẽ phải, công lý và chính nghĩa”. Cố Tổng Bí thư còn nhấn mạnh: “sau lưng các nhà ngoại giao luôn có toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, cả hệ thống chính trị” - Đấy là cái gốc của ngoại giao.

“Gốc tre quyện vào nhau” với hàm ý đoàn kết, các bộ ngành trong nước và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài phải gắn bó, hợp tác tốt với nhau. Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra “xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với 03 trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân” . Cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín đất nước là bệ phóng, đường lối đối ngoại là ánh sáng soi đường, dẫn lối, để đối ngoại, ngoại giao Việt Nam vươn cao, bay xa. Cố Tổng Bí thư dùng từ “Mang chuông đi đánh nước người”, với hàm ý chuông có kêu to hay không là nhờ thực lực quốc gia, nhờ cái gốc ở bên trong. Gốc có vững thì thân, cành mới tốt tươi, xum xuê, uyển chuyển được.

Hai là, luận về thân tre. Cố Tổng Bí thư đã nêu ra 03 thông điệp rất quan trọng ứng với ngành ngoại giao đó là uyển chuyển, linh hoạt nhưng đặc biệt phải khiêm tốn.

Cây tre Việt Nam sinh sôi, nẩy nở bám chắc ở mọi vùng đất, từ đất phù sa tới những nơi cằn cỗi, khắc nghiệt. Ngoại giao “cây tre Việt Nam” bén rễ từ nền văn hóa Việt Nam với truyền thống hòa hiếu nhưng cũng rất quật cường. “Thân tre gầy guộc”, hàm ý chỉ các nhà ngoại giao khiêm tốn, không phô trương hình thức mà đi vào thực chất. Mỗi cán bộ ngoại giao cần nói đi đôi với làm học thật, làm thật, từ những cái nhỏ, cái cụ thể, song cần kiên định mục tiêu, phải mạnh mẽ, biết bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Thân cây tre gầy guộc, mảnh mai nhưng cứng rắn, chia làm nhiều đốt tạo nên sự mềm dẻo, hàm ý ngành ngoại giao cần uyển chuyển, linh hoạt tuỳ vào từng thời điểm, hoàn cảnh. Trong mỗi thời kỳ, hoàn cảnh lại có những nhiệm vụ riêng và phải đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết. Trong thời bình các nhà ngoại giao là những người tiên phong. Không tiên phong là không bắt kịp sự phát triển, là bỏ lỡ thời cơ. Yêu cầu đặt ra cho đối ngoại, ngoại giao cao hơn về chất lượng, hiệu quả; sâu rộng hơn về lĩnh vực và lực lượng tham gia; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ hơn; chủ động, tích cực hơn trong triển khai thực hiện đường lối đối ngoại thời kỳ mới.

Gốc tre, thân tre phải đi liền với nhau. Hiện nay, ngoại giao không chỉ ngăn ngừa chiến tranh, xung đột, mà còn góp phần bảo vệ Tổ quốc từ xa, từ sớm, phát hiện sớm vấn đề để dự báo sớm, cảnh báo sớm những nguy cơ, thách thức và cả cơ hội. Ngoại giao phải ngày càng đa dạng, toàn diện, hiện đại.

Ba là, luận về đặc tính của cây tre: Cây tre rất thân thuộc trong đời sống của Nhân dân, một trong những biểu tượng của văn hóa dân tộc, in đậm trong nhiều tác phẩm nghệ thuật. Đặc tính tự nhiên nổi trội của cây tre gần gũi với phẩm chất của dân tộc Việt Nam. Nhiều nước có tre, nhưng nói đến cây tre là nghĩ đến đất nước Việt Nam.

Đặc điểm nổi trội của cây tre là dẻo dai, giàu sức sống, dễ thích nghi với môi trường. Tre vững chãi vì sống kết thành bụi, thành lũy, thành rừng, rễ bám sâu vào lòng đất, gió bão cũng phải chịu thua… Trong bụi tre, lũy tre, rừng tre, cây to khỏe ở ngoài che đỡ cho cây non, tre già măng mọc, gợi lên bài học về sự đoàn kết, đồng thuận, thống nhất, về phương châm bồi dưỡng đội ngũ cán bộ. Đó cũng là những phẩm chất tiêu biểu cần có của cán bộ, đảng viên; của các ngành các cấp, trong đó có ngành Ngoại giao.

Khái quát biểu tượng cây tre “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, chính là triết lý, phương pháp luận và phương châm chỉ đạo của ngoại giao Việt Nam. Nền tảng văn hóa, truyền thống hữu nghị, hòa hiếu, khoan dung, đường lối của Đảng, là cội nguồn, là cái gốc để ngoại giao vững chắc, vươn cao. Có sự trùng hợp kỳ lạ giữa hình tượng cây tre Việt Nam với trường phái ngoại giao Việt Nam. Nói trường phái ngoại giao “Cây tre Việt Nam” chính là sự ghi nhận những phẩm chất tốt đẹp, sức mạnh, đóng góp của mặt trận ngoại giao, ngành Ngoại giao, hoạt động ngoại giao.

Tác phẩm khẳng định thành tựu, ý nghĩa lịch sử và vai trò tiên phong của công tác đối ngoại trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước trong gần 40 năm đổi mới. Làm sáng tỏ sự hình thành, phát triển của trường phái đối ngoại, ngoại giao “Cây tre Việt Nam”; chỉ rõ những mục tiêu, nhiệm vụ, định hướng cho công tác đối ngoại trong tình hình mới.

Tác phẩm cũng là cẩm nang giúp các cấp ủy Đảng, các ngành, các cấp, cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ làm công tác đối ngoại, nắm vững và triển khai có hiệu quả công tác đối ngoại trong bối cảnh hiện nay, góp phần vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các luận điệu xuyên tạc, thông tin sai sự thật của các thế lực thù địch, cơ hội nhằm chống phá mối quan hệ đối ngoại, hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Qua tác phẩm nói lên công tác ngoại giao Việt Nam hơn 40 năm đổi mới đã đóng góp rất quan trọng vào thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, góp phần làm cho đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Trường phái ngoại giao “Cây tre Việt Nam” là niềm vinh dự, tự hào to lớn và là nhiệm vụ, yêu cầu mà Đảng, Nhà nước, Nhân dân giao phó, tiếp tục phấn đấu, nỗ lực hơn, quyết tâm xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam tiên phong, toàn diện, hiện đại, chủ động và thích ứng./.

Đỗ Thanh Phong- Phó Giám đốc Trung tâm Chính trị huyện